وب ۳ چیست و چرا همه درباره آن صحبت می‌کنند؟

وب ۳، همچنین به عنوان «Web3» یا «Web 3.0» شناخته می‌شود، اصطلاحی است که ممکن است اخیراً زیاد شنیده باشید. اگر بخواهیم به صورت ساده بیان کنیم، وب ۳ به تکرار بعدی اینترنت اشاره دارد که هدف آن ترویج پروتکل‌های غیرمتمرکز و کاهش وابستگی کاربران به شرکت‌های بزرگ فناوری مانند یوتیوب، نتفلیکس و آمازون است. اما این چیست و چرا در ذهن همه است؟

وب ۳ چیست؟

برای درک وب ۳، کمی به گذشت برمی‌گردیم. یکی از تکنولوژی‌هایی که تاثیر بسیار زیادی در تعاملات انسان گذاشته، اینترنت است. با ورود اینترنت دنیای اطلاعات و ارتباطات شاهد تغییرات چشم‌گیری بود. یکی از شیوه‌های برقراری ارتباط در بستر اینترنت، از طریق صفحات وب است. اولین نسخه اینترنت، معروف به وب ۱، در اواخر دهه ۱۹۹۰ وارد شد و شامل مجموعه‌ای از پیوندها و صفحات اصلی بود. وب سایت‌ها تعاملی نبودند. شما نمی‌توانستید به جز خواندن مطالب و انتشار محتوای اولیه برای خواندن دیگران کار زیادی انجام دهید و عملا کاربران نمی‌توانستند هیچ تغییری در آن ایجاد کنند.

برایان بروکس (Brian Brooks)، مدیرعامل بیت فیوری (Bitfury)‌، یک شرکت فناوری بلاک چین و زیرساخت ماینینگ، در سخنرانی خود در کنگره ایالات متحده در دسامبر ۲۰۲۱ (آذر ماه ۱۴۰۰) ، این موضوع را هوشمندانه بیان کرد و گفت:

 «اگر مردم حساب اصلی AOL  (اِی‌اواِل)، خود را به خاطر بسپارند، این توانایی [مانند] نگاه کردن به مجموعه‌ای از محتواها در یک باغ دیواری است. تعاملی نبود، اما در AOL به شما ارائه شد، روشی که مجله تایم برای نشان دادن مقاله‌هایی که می‌خواستند در داخل مجله‌شان ببینید، به شما نشان می‌داد، فقط می‌توانید آن را روی صفحه نمایش ببینید.»

اما همه اینها در اواخر دهه ۱۹۹۰ تغییر یافت و شکل جدیدی از اینترنت مبتنی بر تعامل به وجود آمد. برخی از مردم این را نسخه «خواندن/نوشتن» اینترنت می‌نامند و به کد رایانه‌ای اشاره می‌کنند که به شما امکان می‌دهد فایل‌ها را باز کنید و ویرایش کنید نه اینکه فقط آنها را مشاهده کنید. این نسخه از اینترنت به مردم این امکان را می‌داد که نه تنها محتوا مصرف کنند، بلکه محتوای خود را ایجاد کرده و در وبلاگ‌هایی مانند «Tumblr» ، انجمن‌های اینترنتی و بازارهایی مانند «Craigslist» منتشر کنند. در نسل دوم وب یا وب ۲.۰ کاربران می‌توانستند با استفاده از پایگاه‌های داده، پردازش سمت سرور، فرم‌ها و رسانه‌ها، با وبسایت‌ها ارتباط برقرار کنند. این موضوع باعث شد که بستر وب از حالت ایستا به حالت پویا تغییر پیدا کند. این اصطلاح در سال ۱۹۹۹ توسط نویسنده و طراح وب به نام دارسی دینوچی (Darcy DiNucci) ابداع شد. یکی دیگر از تغییراتی که در وب نسل دوم ایجاد شد، تاکید بیشتر بر محتوای تولید شده توسط کاربر و قابلیت همکاری بین سایت‌ها و برنامه‌های مختلف بود. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که مشارکت در وب نسل دوم، بر مشاهده اولویت داشت. بعدها، ظهور پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی از جمله فیس بوک، توییتر و اینستاگرام، اشتراک‌گذاری محتوا را به اوج جدیدی رساند.

پس از مدتی، عموم مردم از نحوه جمع آوری داده‌های شخصی آنها توسط غول های فناوری و استفاده برای ایجاد تبلیغات و کمپین‌های بازاریابی مناسب آگاه شدند. فیس بوک، به ویژه، بارها به دلیل نقض قوانین حفظ حریم خصوصی داده‌ها مورد توجه قرار گرفته است و در سال ۲۰۱۹ با جریمه ۵ میلیارد دلاری روبرو شد. بزرگترین جریمه‌ای که تا کنون توسط کمیسیون تجارت فدرال (FTC) صادر شده است!

اگرچه وب ۲ خدمات رایگان شگفت انگیزی را برای جهان به ارمغان آورده است، بسیاری از مردم از «باغ‌های دیواری» جدیدی که این شرکت‌های بزرگ فناوری ایجاد کرده‌اند خسته شده‌اند و می‌خواهند کنترل بیشتری بر داده‌ها و محتوای خود داشته باشند. اینجاست که وب ۳ وارد می‌شود.

نگاهی به تاریخچه اینترنت نشان می‌دهد که اینترنت، در حال حرکت به سمت هوشمندتر شدن است. اگر چه در ابتدا داده‌ها بصورت ایستا به کاربران ارائه می‌شد، اما پس از گذشت مدت زمان کوتاهی، کاربران توانستند با آن داده‌ها به صورت پویا در تعامل باشند. در حال حاضر تمام این داده‌ها توسط الگوریتم‌ها برای بهبود تجربه کاربر و آشنایی بیشتر با وب استفاده می‌شوند.

وب ۳ را می‌توان به عنوان مرحله «خواندن/نوشتن/خود» اینترنت درک کرد. به جای استفاده از پلتفرم‌های فناوری رایگان در ازای داده‌های ما، کاربران می‌توانند در مدیریت و عملکرد پروتکل‌ها شرکت کنند. این بدان معناست که افراد می‌توانند به شرکت کنندگان و سهامداران تبدیل شوند، نه فقط مشتریان یا محصولات!

در وب ۳، این سهام توکن‌ها یا ارزهای دیجیتال نامیده می‌شوند و مالکیت شبکه‌های غیرمتمرکز معروف به بلاک چین را نشان می‌دهند. اگر به اندازه کافی از این توکن‌ها را در اختیار داشته باشید، در شبکه حرفی برای گفتن دارید. به عنوان مثال دارندگان توکن‌های ملیتی می‌توانند دارایی‌های خود را برای رأی دادن خرج کنند.

بروکس در ادامه گفت:

«پیام اصلی در اینجا این است که آنچه در اینترنت غیرمتمرکز اتفاق می‌افتد توسط سرمایه گذاران تصمیم گیری شده است در مقابل آنچه در اینترنت فعلی اتفاق می‌افتد توسط توییتر، فیس بوک، گوگل و تعداد کمی از شرکت‌های دیگر تصمیم گیری می‌شود.»

در وب ۳ چه کاری می توانید انجام دهید؟

وب ۳ گسترش ساختارهای حاکمیت تعاونی را برای محصولاتی که زمانی متمرکز شده بودند ممکن می‌سازد. یعنی هر چیزی را می‌توان نشانه گذاری کرد، خواه یک میم کوین، یک اثر هنری، خروجی رسانه‌های اجتماعی یک فرد یا بلیط کنفرانس‌های گری وی.

یک مثال عالی از تغییر پارادایم در صنعت بازی است. گیمرها زیادی درباره باگ‌هایی که توسعه‌دهندگان در بازی ویدیویی مورد علاقه‌شان به جا می‌گذارند، یا اینکه چگونه آخرین پچ تعادل سلاح مورد علاقه‌شان را بر هم زده است، غر می‌زنند. با وب ۳، گیمرها می‌توانند روی خود بازی سرمایه‌گذاری کنند و در مورد نحوه اجرای کارها رای دهند. شرکت‌های بزرگ وب ۲، مانند متا و یوبی سافت، در حال ایجاد جهان‌های مجازی هستند که بخشی از آن توسط وب ۳ پشتیبانی می‌شود. توکن‌های غیرمثلی (NFT) همچنین با اجازه دادن به بازیکنان برای تبدیل شدن به مالکان غیرقابل تغییر آیتم‌ها، نقش بزرگی در تغییر شکل صنعت بازی ایفا خواهند کرد.

انتقادات از وب ۳ 

انتقاد اصلی از فناوری وب ۳ این است که از ایده آل‌های خود کوتاهی می‌کند. مالکیت بر شبکه‌های بلاک چین به طور مساوی توزیع نمی‌شود، بلکه در دستان پذیرندگان اولیه و سرمایه‌گذاران خطرپذیر متمرکز شده است. اخیراً یک جدال عمومی در توییتر بین جک دورسی، مدیرعامل شرکت «Block» و سرمایه‌گذاران خطرپذیر مختلف بر سر وب ۳ درگرفت .

در قلب انتقادات، ایده «تئاتر عدم تمرکز» است، که در آن پروژه‌های بلاک چین از نظر نام و نه از نظر ماهیت غیرمتمرکز هستند. بلاک‌چین‌های خصوصی، سرمایه‌گذاری‌های مبتنی بر VC یا پروتکل‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) که در آن تنها چند نفر کلید صدها میلیون دلار را در دست دارند، همگی نمونه‌هایی از تئاتر عدم تمرکز هستند.

و علی‌رغم جامعه پروتکل‌های ظاهراً بدون رهبر، چهره‌های مشخصی وجود دارد. ایزابلا کامینسکا (Izabella Kaminska)، سردبیر بلاگ «FT Alphaville»، به قدرت عظیمی اشاره کرد که ویتالیک بوترین، یکی از بنیان‌گذاران اتریوم همچنان بر روی شبکه دارد، حتی اگر دیگر در توسعه آن دخالتی نداشته باشد. او نوشت:

«ویتالیک در نوع خود یک پدیده خنده‌دار و متناقض است. او به‌عنوان رهبر معنوی یک سیستم بدون رهبر عمل می‌کند، در حالی که تأثیر و نفوذ باورنکردنی بر سیستم بدون رهبر که ایجاد کرده و بر آن نظارت دارد، دارد.»

در پروتکل‌های مالی غیرمتمرکز اوضاع خیلی بهتر نیست. آن‌ها مملو از غیبت رای‌دهندگان هستند، اغلب به زیرساخت‌های متمرکز متکی هستند و مانع ورود در ایجاد آن‌ها هنوز زیاد است، با توجه به اینکه به نظر می‌رسد ایجاد بلاک چین جادوی مخفیانه‌ای است که فقط مختص متخصص‌ترین مهندسان است.

اما با وجود مشکلاتی که دارد، وب ۳ پتانسیل زیادی دارد. این که آیا برای عملی کردن آن خیلی ایده آل گرایانه است یا خیر، چیزی است که کاربران روزمره در دهه آینده کشف خواهند کرد.

سخن آخر

وب ۳ اگر چه هنوز در حال تکامل است، اما می‌تواند در فناوری‌های همتا به همتا مانند بلاک چین، نرم افزارهای متن باز، واقعیت مجازی و حتی اینترنت اشیا (IOT)، مورد استفاده قرار بگیرد. اگرچه هیچ‌کس به درستی نمی‌داند که نسل سوم وب دقیقا چه شکلی خواهد داشت، اما می‌توان گفت Web 3 آمده است تا فضای اینترنت را به یک پایگاه داده بزرگ تبدیل کند. از نسل وب ۳ که وب هوشمند یا مفهومی نیز خوانده می‌شود، انتظار می‌رود که بتواند منظور کاربران را به درستی درک کند و آن‌ها را در کمترین زمان ممکن، به نتایج دلخواه‌شان برساند. سیر تکامل اینترنت تا به امروز راه زیادی را پیموده و قطعا در آینده نیز به حرکت در این مسیر پر فراز و نشیب ادامه خواهد داد. اما با وجود حجم وسیعی از اطلاعات که هر لحظه هم بر حجم آن افزوده می‌شود، وب نسل سوم یا همان وب ۳  ، تجربه‌ای بسیار با کیفیت‌تر را برای کاربران فراهم خواهد کرد. کاربران با در دست گرفتن کنترل اینترنت به جای شرکت‌ها، اختیار بیشتری بر روی اطلاعات خود خواهند داشت.

لینک کوتاه: b2n.ir/t20365